Według wielu współczesnych badań upór i wytrwałość dużo silniej wiążą się z sukcesem życiowym niż talent. Ten ostatni okazuje się niewystarczający, by coś w życiu osiągnąć, nie gwarantuje on powodzenia w sferze osobistej i zawodowej. To właśnie pasja w połączeniu z wytrwałością prowadzi do szeroko rozumianych zwycięstw. Jak kształtować mądry upór w dzieciach i młodych ludziach? Zapraszam do pobrania katalogu porad i metod wspierających kształtowanie wytrwałości - zarówno dla rodziców, jak i nauczycieli.
- Czy sukces osiąga się w pięć minut?
Rozdaj
uczniom podzielonym na pięć grup karty z wizerunkami sportowców (do pobrania tu:
https://drive.google.com/file/d/1PyiR-cln23YhzyfeD-tXwbGzLQMFifuv/view?usp=sharing)
i poproś, by uczniowie porozmawiali na temat postaci uwidocznionych na tych
kartach i zapisali odpowiedzi na postawione pytania. Kolejne zespoły prezentują
swoje przemyślenia. Dopytaj: co przyczyniło się do sukcesu sportowców? Ile
musieli ćwiczyć? Czy musieli pracować? Czego nie widać, gdy patrzymy na ich
zwycięstwa podczas zawodów sportowych? Jaki jest klucz do ich sukcesu? Wnioski
zapisz na flipcharcie i pozostaw w sali.
- Moja winda do nieba (sukcesu).
Rozdaj
karty dużego, szarego papieru. Poproś, aby każdy narysował windę w szybie składającym
się z 10 pięter. Zadanie dzieci polega na wyobrażeniu sobie, że w chwili
obecnej znajdują się na parterze. Celem jest 10 piętro (gdzie dziecko zapisuje
swój cel, np. nauczę się jeździć na
łyżwach). Każdy musi wymyśleć 10 pięter-przeszkód, które można pokonać dzięki
wytrwałości, by dojechać do 10 pietra. Po zakończonym zadaniu dzieci
opowiadają, jakie przeszkody opłaca się pokonać, by osiągnąć wymarzony cel w
życiu.
- Co do kosza? Co do walizki?
Poproś, by każdy zastanowił się nad
swoim celem i pamiętał o nim w trakcie ćwiczenia. Następnie podziel uczniów na
dwie grupy. Pierwsza z nich na małych karteczkach zapisuje wszystkie czynności,
które przybliżają ludzi do realizacji celu (np. systematyczne trenowanie w
przypadku celu sportowego; wcześniejsze wstawanie; optymalne wykorzystanie
czasu; proszenie o pomoc ekspertów i ludzi doświadczonych). Druga grupa
wypisuje na małych kartkach wszystkie działania, które oddalają człowieka od
realizacji celu (np. rozpraszacze typu telewizja, social media; uleganie
wymówkom; brak skupienia). Uczniowie podczas wykonywania ćwiczenia odwołują się
do swoich celów. Możesz wspierać grupy w wykonaniu zadania, podsuwać pomysły.
Na koniec wszystkie kartki zostają wrzucone do jednego pojemnika, losowane
przez kolejnych uczniów, omawiane i przylepiane na tablicy – na konturze
wielkiego kosza na śmieci (jeśli mówimy o działaniach oddalających od
realizacji celu) albo na konturze wielkiej walizki (jeśli mówimy o
aktywnościach przybliżających do osiągnięcia celu).
- Orzechy czy piasek? – czyli: co jest najważniejsze?
Zaproś ochotnika i
poproś, by wypełnił słoik, wykorzystując wszystkie przygotowane orzechy i cały
ryż – prawdopodobnie nie uda mu się to, ponieważ jedyny sposób, to najpierw
włożyć orzechy, potem ryż. Możesz poprosić kolejnego ochotnika. Gdy uczniowi
uda się wypełnić słoik wszystkimi orzechami i całym ryżem, wyjaśnij sens
ćwiczenia: powiedz, że słoik to nasze 24 godziny, czyli doba; orzechy to nasze
obowiązki i ważne działania, które zbliżają nas do osiągnięcia założonego przez
nas celu; a ryż to drobne przyjemności, rozrywki, zabawy. Osoby uparte i
wytrwałe ułatwiają sobie codzienne funkcjonowanie przez to, że najpierw
wykonują rzeczy najważniejsze – wypełniają swój słoik obowiązkami i ważnymi
kwestiami; dzięki temu pod koniec dnia nie muszą martwić się, że spędzili cały
dostępny czas na rzeczach łatwych i nieistotnych.
Na koniec poproś, by
uczniowie wymienili przykłady „orzechów” i przykłady „ryżu” w swoim życiu.
Ćwiczenia,
które możemy wykonać w klasach VII – VIII i w szkole ponadgimnazjalnej:
- Skąd brać siłę? – motywacja do realizacji celów:
Zapytaj,
co jest główną myślą filmiku, oprócz reklamowania produktu. Uczniowie
prawdopodobnie bezbłędnie wymienią wszystkie przeszkody biegacza: poranne
wyjście z łóżka, ubranie się na trening, bieganie podczas brzydkiej pogody,
brak odwagi, poddawanie się i brak wytrwałości w postanowieniach. Teraz rozdaj uczniom
samoprzylepne karteczki typu post-it w dwóch kolorach: czerwonym i zielonym.
Poproś, by każdy z nich zapisał jedną przeszkodę, z jaką boryka się przy
realizacji celu (na karteczce czerwonej) i jeden motywator (czynnik, który
pomaga nam realizować cel) na karteczce zielonej. Poproś, by uczniowie
przylepili kartki na tablicy – czerwone po lewej stronie, zielone po prawej; odczytajcie
karteczki, następnie zbierz czerwone kartki i poproś uczniów, by wspólnie
podarli je wszystkie, a następnie wyrzucili do śmieci. Zielone karteczki
pozostawcie w widocznym miejscu w klasie.
UPÓR
DLA RODZICÓW
- Upór w kawałkach, czyli jak zjeść słonia?
- Technika POMODORO – jak z uporem realizować swoje cele?
Wyciągnij pomidora i zadaj uczniom pytanie, co on
może mieć wspólnego z uporem i koncentracją na celu? Uczniowie dają swoje
propozycje, ale Ty ich nie komentujesz tylko włączasz film, który przedstawia
technikę pomodoro. Dostępny jest on tu:
(warto go skrócić i pokazać fragment między minutami: 3.00 a 9.30).
Po obejrzeniu filmiku porozmawiajcie o zaletach techniki pomodoro – jak
może wpłynąć na naszą samodyscyplinę? Poproś uczniów także o to, by podzielili
się swoimi wątpliwościami odnośnie tego sposoby pracy.
Na zakończenie poproś uczniów o wypisanie 10 zadań, które mogą zacząć
realizować za pomocą techniki pomodoro. Przydatne do tego mogą być tabele
nawyków (tzw. habit trackery) – przeczytaj o nich więcej tu: https://worqshop.pl/habit-tracker/
lub tu: https://simplife.pl/2017/10/05/habit-tracker-czyli-jak-skutecznie-kontrolowac-nawyki/.
Możesz też pobrać tabelę nawyków i wydrukować dla każdego ucznia (tu: https://drive.google.com/file/d/14uqvwZYVbaUDJ52xAUp2_093NoR3CMjn/view?usp=sharing).
- Dowozisz czy nie dowozisz? – jak kończyć rozpoczęte projekty?
Przed zajęciami przygotuj karteczki z powodami, dlaczego ludzie nie kończą
spraw, w które się angażują (spis powodów możesz pobrać tu: https://drive.google.com/file/d/1JVdvZV6mVHKId3CX583qQh7a6ETGnM8l/view?usp=sharing).
Na początku zajęć pokaż uczniom dwa zdjęcia (do pobrania tu: https://drive.google.com/file/d/11uOMPEVA-NuLiX2ulbqT_uz3VMJ22FOe/view?usp=sharing
i tu: https://drive.google.com/file/d/1RLgA225en3icr0fqbgqCP5MYZuJUsK_q/view?usp=sharing)
i zainicjuj z uczniami rozmowę na temat tego, dlaczego nie kończymy
rozpoczętych projektów. Jeśli uczniowie wymieniają nowe powody, dopisz je na
kolejnych karteczkach. Następnie podziel ich na grupy 4-osobowe i każdej z grup
pozwól wylosować równą ilość karteczek z powodami. Uczniowie pracują nad radami
dla kolejnych powodów odpuszczania. Na koniec prezentują powody na forum,
nauczyciel dodaje nie wymienione sposoby. Zajęcia kończą się obejrzeniem
filmiku pt. „Jak kończyć rozpoczęte zadania i projekty?”: https://www.youtube.com/watch?v=jYYL9tIAddA
Pamiętajmy,
że wszelkie działania dotyczące kształtowania uporu zaczynamy jak najwcześniej
- gdy dziecko ma 3/6/8 lat – a nie
dopiero wtedy, gdy nastolatek ma duże problemy z samodyscypliną…
- Uważaj na to, co mówisz – nie przeceniaj hasła talent, mów raczej o uzdolnieniach i pomagaj dziecku je odnajdywać: obserwuj, rozmawiaj z nim o tym, co lubi; podsuwaj pomysły, cały czas podążając za dzieckiem (nie etykietuj!). Zachęć, by zrobiło mapę marzeń (z kolorowych czasopism dziecko wycina najciekawsze i najfajniejsze dla niego zdjęcia i przykleja na dużą kartę brystolu) i porozmawiajcie o niej.
- Najpierw frajda, potem ciężka praca – gdy dziecko odnajduje pasję lub dopiero próbuje różnych zainteresowań, należy wspierać je w tym, a nie wymagać, by od razu stało się mistrzem w danej dziedzinie poprzez żmudne ćwiczenia.
- Stawiaj na autorefleksję – wytrwałość jest silnie związana ze samoświadomością; jak najwięcej rozmawiaj z dzieckiem, wskazuj mu jego mocne strony. Gdy dziecko ma ustalony cel (np. w swojej aktywności sportowej) – dopytuj o jego realizację i zauważaj każdy postęp.
- Naucz dziecko pracować z błędem/porażką: gdy się pojawia – pomóż dziecku ją przeanalizować i wyciągnąć wnioski na przyszłość:
Zamiast
|
Mów:
|
„Trudno,
przynajmniej się starałeś/-łaś”.
|
„To nie
wyszło; zastanówmy się, jak doszedłeś do takiego wyniku i co w przyszłości
można zrobić lepiej”.
|
„To trudne,
nie przejmuj się, że nie możesz tego wykonać”.
|
„To trudne,
nie przejmuj się, że JESZCZE nie możesz tego dokonać”.
|
|
„Może to nie
jest po prostu Twoja mocna strona. Nie przejmuj się, masz inne zalety”.
|
„Poprzeczka
jest ustawiona wysoko, ale wierzę, że jesteś w stanie osiągnąć sukces;
zastanówmy się, co cię do niego przybliży”.
|
- Ucz systematyczności – pomagaj dziecku wytwarzać dobre nawyki: zaproponuj pracę z habit trackerami; pokaż, jak używać kolorowych karteczek typu post-it, planera na biurku, list zadań, zakreślaczy – dzieci uwielbiają takie gadżety.
- Wspieraj samodyscyplinę, samemu dając przykład – mów otwarcie, że nie chce Ci się wykonać jakiejś czynności i w jaki sposób przezwyciężysz swoje lenistwo; pokazuj, jak się motywujesz za pomocą małych nagród; dziel się z dzieckiem własnymi listami zadań i mów o swoich celach. Przypominaj też, że nigdy nie istnieje idealny moment na to, by się za coś zabrać – działamy nie dlatego, że mamy idealne warunki, ale właśnie mimo tego, że nigdy ich nie mamy.
- Promuj pasję i ciekawość – sami pokazujmy się dziecku jako pasjonaci, jako ludzie, którym praca zawodowa albo pasja życiowa dostarcza energii, radości; pokazujmy się jako ludzie, którzy skłonni są do poświęceń, do wytężonej pracy, do zaangażowania i wysiłku. I kreujmy wokół tego zaangażowania atmosferę radości, przyjemności, szczęścia…
- Uświadom dziecku, jak szkodliwe są różnego rodzaju rozpraszacze (gry, smartfony, TV) – pokazuj, że warto wyznaczyć sobie czas, gdy jesteśmy w 100% skupieni na zadaniu i nie pozwalamy się zdekoncentrować (poczytaj o technice pomodoro i przedstaw ją dziecku, wręczając np. mały budzik).
- Gdy przed dzieckiem stoi duże zadanie, pomóż mu podzielić je na małe części i zachęć do realizacji pierwszego małego kroku. Wyznaczcie czas na wykonanie każdego etapu – używajcie minutnika. Nie zapominajcie o mini-nagrodzie po każdym etapie (wspólne lody? odcinek serialu?).
- Stwórz z wszystkimi członkami Waszej rodziny pewne rytuały: to mogą być cosobotnie porządki, wspólne gotowanie, opieka nad zwierzęciem – ważne, by dziecko mogło być odpowiedzialne za jakąś część tego, co dzieje się w domu i jak ten dom wygląda. Poprzez wspólne dbanie o dom budujesz relację, ale uczysz dziecko także, że najpierw obowiązki, a potem przyjemności.
- Nie wyręczaj dziecka – nie bój się zaufać jego umiejętnościom (np. pozwól mu samodzielnie zrobić sobie kanapkę). Okazuj też szacunek dla dziecięcych zmagań („Zrobienie sobie kanapki może być trudne; może wygodniej ci będzie, gdy przystawisz sobie krzesło do blatu”).
- Nie spiesz się z udzielaniem odpowiedzi na każde pytanie dziecka, powiedz raczej: „To ciekawe pytanie; jak myślisz?”. Zachęcaj też dziecko do samodzielnych poszukiwań: „Od kogo możesz się tego dowiedzieć? Kto jest specjalistą w tym temacie?”; poprzez śmiech i zabawę zachęcaj dziecko do podjęcia aktywności.
- Nie spełniaj natychmiastowo każdej zachcianki dziecka (często dla świętego spokoju), ucz je czekać na nagrodę; pokazuj też sytuacje, w których należy przestrzegać określanych zwyczajów (np. w miejscach publicznych).
- Mądrze wymagaj, mądrze wspieraj – pamiętaj, by dawać dziecku wyzwania i wymagania, ale nie popadaj w autorytaryzm i sztywność. Zawsze słuchaj dziecka, bierz jego zdanie pod uwagę, bądź bardzo uważny na to, co się dzieje, bądź obecny emocjonalnie przy dziecku, a jednocześnie nie odpuszczaj, zagrzewaj do wysiłku. Dawaj przekaz: „Stawiam wymagania, bo chcę byś dążył do doskonałości. Wierzę w Ciebie”.
CO WARTO PRZECZYTAĆ?
- mój artykuł na tym blogu: http://edujutro.blogspot.com/2018/10/kowale-losu-w-kuzni-uporu-co-wazniejsze.html
- z
dzieckiem w wieku szkolnym warto przeczytać: D. Parlak, O misiu,
który szukał przyjaciela, Wydawnictwa Kinderkulka.
- z
dzieckiem w wieku szkolnym warto przeczytać: A. Beaty, Rózia Rewelka, inżynierka, Wydawnictwa
Kinderkulka.
- z
dzieckiem w wieku szkolnym warto przeczytać: S. Covey, 7 nawyków szczęśliwego dziecka, Wydawnictwo Znak.
-
nastolatkowi warto polecić: S. Covey, 7
nawyków skutecznego nastolatka, Dom Wydawniczy Rebis.
- nastolatkowi
warto polecić: M. Zawadka, Chcę być kimś,
Mind&Dream.
-
nastolatkowi warto polecić: Ch. Duhigg, Siła
nawyku, PWN.
- samemu
warto przeczytać: A, Duckworth Upór.
Potęga pasji i wytrwałości, Wydawnictwo Galaktyka (zobacz moją recenzję tu:
http://edujutro.blogspot.com/2018/07/turbo-recenzje-czyli-zanoty-z.html)
- samemu
warto przeczytać: S. Covey, 7 nawyków
szczęśliwej rodziny, Dom Wydawniczy Rebis.
- samemu
warto przeczytać: N. Fiore, Nawyk
samodyscypliny, Sensus.
- samemu
warto przeczytać: D. H. Pink, Drive. Kompletnie
nowe spojrzenie na motywację, Wydawnictwo Studio Emka
- samemu
warto przeczytać: rozdział Zachęcanie do
samodzielności w książce A. Faber, E. Mazlish Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały, jak słuchać, żeby dzieci do nas
mówiły, Media Rodzina.
- samemu
warto przeczytać:
https://mamadu.pl/116123,wychowanie-do-sukcesu
CO WARTO OBEJRZEĆ?
· - długi,
ale bardzo interesujący wykład dra Konrada Bociana ze Szkoły Wyższej
Psychologii Społecznej: https://www.youtube.com/watch?v=igZcbR1zUPw.
· - ciekawy
(i zwięzły) TED Angeli Duckworth na temat wytrwałości: https://www.ted.com/talks/angela_lee_duckworth_grit_the_power_of_passion_and_perseverance?language=pl
· - wystąpienie Carol Dweck dotyczące
nastawienia „Growth-Fixed”, które to nastawienie ma silny związek z
samodyscypliną i wytrwałością: https://www.ted.com/talks/carol_dweck_the_power_of_believing_that_you_can_improve/transcript?See&language=pl
Photo by Brook Anderson on Unsplash
Natka, świetny wpis - senkju! :) Juti
OdpowiedzUsuńDziękuję, kochana, cieszę się, że może się przyda:)
OdpowiedzUsuń