Po czym poznać, że lekcja jest OK?

     O filozofii edukacyjnej związanej z ocenianiem kształtującym pisałam już wcześniej (klik). Podczas zajęć przekłada się ona na szereg czynności nauczyciela i uczniów, a także na stosowanie charakterystycznych metod, a nawet rekwizytów. Wielu rodziców zadaje sobie pytanie: „Czym będą różniły się lekcje po wprowadzeniu w szkole oceniania kształtującego?”. Oto krótki przewodnik po „gadżetach” związanych z ocenianiem kształtującym.

 

Cele, kryteria sukcesu i informacja zwrotna - „korona” oceniania kształtującego.

Według badań Royce'a Sandlera z University of Queensland w Australii uczący się (czy jest dzieckiem czy dorosłym) potrzebuje:

• Być świadomym stawianych przed nim celów i wymagań;
  
• Porównywać to, co już potrafi z wymaganiami;
  
• Podejmować działania, by zbliżyć się do poziomu określonego przez cele i wymagania.
  

Wszystkie trzy punkty realizuje się w ocenianiu kształtującym poprzez:

• Podawanie uczniom na początku lekcji celu, do którego zmierzamy;
  
• Podawanie uczniom na początku lekcji (ale też przed całym działem, przed sprawdzianem, przed większą pracą, przed zadaniem domowym) – kryteriów sukcesu (inaczej nacobezu – Na Co Będę Zwracać Uwagę podczas wykonywania tego zadania i podczas jego oceniania) – są to wyznaczniki tego, że cel został osiągnięty („po czym poznam, że osiągnęłam/osiągnąłem cel?”);
  
• Podawanie uczniom informacji zwrotnej, czyli informacji o tym, co w pracy było zaletą, co wymaga poprawy, w jaki sposób poprawić błędy i co wziąć pod uwagę w przyszłości.
  

Jeśli lekcja zaczyna się od podania celów i kryteriów sukcesu, a po ważnych pracach i działaniach uczniów pojawia się informacja zwrotna (nawet podana ustnie) – jest to lekcja OK. Warto pamiętać, że te trzy elementy stanowią integralną całość – informacja zwrotna zawsze musi odnosić się do kryteriów sukcesu wcześniej podanych uczniom.

Motywacyjne triki Okeja

      W efektywnym nauczaniu najważniejszym wyzwaniem jest przesunąć odpowiedzialność za proces nauki z nauczyciela na ucznia – to on ma zdobywać wiedzę, odkrywać prawa nauki oraz ćwiczyć nowe umiejętności. Podczas zajęć prowadzonych zgodnie z filozofią oceniania kształtującego służą temu:

• zadawanie pytań kluczowych – ciekawych pytań, które są sformułowane w kreatywny, inspirujący sposób, wiążą się z tematem i mają zainteresować ucznia zagadnieniami poruszanymi na lekcji. Dzięki pytaniom kluczowym uczniowie od początku angażują się w lekcję i do końca zajęć starają się znaleźć odpowiedź na takie pytanie,

• stosowanie zdań podsumowujących – jest to forma podsumowania lekcji, która porządkuje wiedzę uczniów, pozwala jeszcze raz przemyśleć poznane zagadnienia, a dla nauczyciela jest ważnym źródłem wiedzy na temat tego, co uczniowie wynoszą z zajęć,

• praca z oceną koleżeńską – uczniowie podczas zajęć lub w domu wykonują zadanie według określonych kryteriów, a następnie w parach piszą sobie do swoich prac informację zwrotną,

• praca z samooceną – uczniowie wykonują zadanie według określonych kryteriów, a następnie starają się napisać sami sobie informację zwrotną czyli dokonać samooceny. Taka autorefleksja jest jedną z najtrudniejszych form pracy, a zarazem według najnowszych badań – jest najskuteczniejszym sposobem uczenia się.

Przykłady technik OK

Pytanie kluczowe: Jak wyglądałoby życie na ziemi, gdyby nie było słońca?
Czy można „nauczyć się” człowieka?
Kiedy jesteśmy Syzyfami?

Zdania podsumowujące: Na lekcji zastanowiło mnie…
Chciałbym zapamiętać…
Trudne było…

Ocena koleżeńska:

Samoocena: 

W świecie OKejowych gadżetów.

     Najbardziej rozpoznawalnymi elementami oceniania kształtującego są różnorodne rekwizyty, które wykorzystuje się podczas zajęć. Stosowane bez zrozumienia idei OK, mogą być co najwyżej urozmaiceniem lekcji. Gdy nauczyciel sięga po patyczki czy kostki metodyczne, zawsze powinien zadać sobie pytanie – po co stosuję ten rekwizyt? 

Na zakończenie warto polecić ciekawy filmik, który pokazuje, po co i w jaki sposób stosować najważniejsze elementy oceniania kształtującego: klik
Oczywistym jest, że każdy nauczyciel musi dostosować metody i rekwizyty do potrzeb swoich uczniów. O ile łatwiej podjąć się takiego dostosowania, gdy wiemy, że OK to coś, co działa!


Ciekawe książki i linki

• D. Sterna, Ocenianie kształtujące w praktyce, Warszawa 2014.
• D. Sterna, Uczę (się) w szkole, Warszawa 2014.
• P. Black, Ch. Harrison, C. Lee, B. Marshall, D. Wiliam, Jak oceniać, aby uczyć, Warszawa 2006.
• Ocenianie kształtujące w Centrum Edukacji Obywatelskiej
• Filmiki, które pokazują lekcje z OK: klik1, klik 2
• Polecam także grupy dyskusyjne na Facebooku: ocenianie kształtujące i OK zeszyt.

Zdjęcie na licencji CC0